Wat is parodontitis? Oorzaken, symptomen en uiteindelijke gevolg

Parodontitis is een vergevorderde tandvleesontsteking (gingivitis) die zich dieper uitbreidt dan de rand van het tandvlees. Het ontstaat door bacteriën in tandplak die langdurig het tandvlees irriteren. Zonder behandeling dringen deze bacteriën langzaam dieper door naar het kaakbot, waardoor steunweefsel en bot worden afgebroken. In een vergevorderd stadium trekt het tandvlees zich terug en wordt het onderliggende kaakbot aangetast, met als gevolg loszittende tanden en uiteindelijk tandverlies. Parodontitis is dan ook de belangrijkste oorzaak van tandverlies bij volwassenen.

Tandartsbeeldmateriaal laat het verschil zien tussen een gezonde kies en één met ernstige parodontitis. Bij parodontitis ontstaan diepere pockets (grotere ruimtes tussen tand en tandvlees), ontstoken en teruggetrokken tandvlees en slinkend kaakbot. Deze aandoening verloopt vaak sluipend en kan langdurig ongemerkt blijven totdat tanden los gaan staan. Periodontitis (vergevorderde parodontitis) treedt bij ongeveer 10% van de mensen in Europa op en verhoogt het risico op botverlies, tandverlies en zelfs hart- en vaatproblemen.

Oorzaken van parodontitis

Parodontitis ontstaat vooral door slechte mondhygiëne: niet of onvoldoende verwijderen van tandplak en tandsteen. Tandplak is een kleverig laagje van bacteriën op tanden en tandvlees; blijven deze bacteriën lang aanwezig, dan raakt het tandvlees ontstoken (gingivitis). Dit kan doorboren tot het kaakbot en parodontitis veroorzaken. Risicofactoren die de kans op parodontitis vergroten zijn onder meer roken, diabetes mellitus, stress en erfelijke aanleg. Bij rokers verloopt parodontitis vaak sneller en ernstiger, doordat roken de doorbloeding vermindert en de wondgenezing remt. Ook kunnen bepaalde bacteriën in de mond die van nature lastig te verwijderen zijn, een rol spelen.

Belangrijke oorzaken op een rijtje:

Tandplak en tandsteen: Bacteriën in plak geven toxines af, waardoor het tandvlees gaat ontsteken. Verhard tandplak (tandsteen) prikt continu in het tandvlees.
Slechte poetsgewoonten: Niet minstens twee keer per dag grondig poetsen of flossen helpt de plak niet verwijderen.
Roken en medicatie: Roken belemmert wondgenezing. Sommige medicijnen of hormonale veranderingen (zoals zwangerschap) kunnen ook het tandvlees kwetsbaarder maken.
Algemene gezondheid: Diabetes verhoogt bijvoorbeeld de gevoeligheid voor parodontitis.
Genetische aanleg: Sommige mensen zijn van nature gevoeliger voor parodontale bacteriën.

Symptomen van parodontitis

Parodontitis is berucht om het feit dat het in het begin pijnloos kan verlopen, waardoor het vaak pas wordt ontdekt in een gevorderd stadium. De meest opvallende symptomen zijn:

Rood, gezwollen en slap (zwak) tandvlees rondom één of meerdere tanden.
Bloedend tandvlees bij het poetsen of eten. Ook spontaan bloedend tandvlees kan optreden.
Terugtrekkend tandvlees, waardoor tanden er langer uitzien. Worteloppervlakken kunnen vrijkomen en gevoelig zijn.
Diepe pockets: tussen tanden en tandvlees ontstaan grotere ruimtes (pockets) gevuld met infecties.
Blootliggende wortels: door bot- en weefselverlies komen tandwortels bloot te liggen, wat gevoeligheid voor warm/koud kan veroorzaken.
Slechte adem of vieze smaak (halitose), doordat bacteriën in de pockets gassen produceren.
Loszittende tanden en kiezen in een vergevorderd stadium, door botverlies. Dit kan leiden tot het uitvallen van tanden.

Zoals een medische bron uitlegt zijn dit kenmerkende tekenen: “rood en bloedend tandvlees, blootliggende wortels, grotere interdentale ruimtes en een slechte adem”. Opvallend is dat parodontitis doorgaans weinig pijnklachten geeft totdat het al ernstig is; de patiënt voelt dus vaak pas iets wanneer het probleem al vergevorderd is. Daarom is het cruciaal om bij milde signalen (bloeden, terugtrekken) direct naar de tandarts of mondhygiënist te gaan.

Uiteindelijke gevolgen van parodontitis

Zonder behandeling leidt parodontitis tot onomkeerbaar bot- en weefselverlies rondom de tanden. De ontsteking breidt zich langzaam uit onder het tandvlees en tasten de vezels en het kaakbot aan. Het gevolg is dat tanden op lange termijn los komen te staan en uiteindelijk uitvallen. Aangetast bot kan niet op natuurlijke wijze terug groeien: “Kaakbot kan niet worden hersteld en zal dus nooit meer terugkomen”. Dit onderstreept de ernst: geavanceerde parodontitis geneest niet vanzelf en kan alleen worden gestopt met professionele ingrepen.

Tandverlies heeft bovendien grote impact op uw dagelijks leven. Na het verliezen van tanden slinkt het kaakbot snel – in het eerste jaar al tot wel 25% van het volume. Dit leidt tot een ingevallen gezicht, minder steun voor lippen en wangen, en een verminderde kauwfunctie. Ook maakt minder kaakbot het plaatsen van nieuwe (kunst)tanden moeilijker. Daarnaast is parodontitis in verband gebracht met verminderde algemene gezondheid: onderzoek wijst uit dat patiënten met parodontitis vaker hart- en vaatziekten, COPD en zwangerschapscomplicaties hebben.

wat is parodontitis

Is parodontitis te genezen?

Veel patiënten vragen zich af: “Is parodontitis te genezen?” In ons blog “Is parodontitis te genezen?” leest u uitgebreide informatie hierover. Kort samengevat geldt: parodontitis kan niet spontaan verdwijnen, maar het kan wél effectief worden gestopt en onder controle gehouden met een juiste behandeling. Vergevorderde parodontitis geneest niet vanzelf; professionele reiniging door een tandarts of mondhygiënist is nodig om de infectie te verwijderen. Na een dergelijke behandeling kan het tandvlees zich weer hechten en stabiliseren, mits de mondhygiëne optimaal blijft. Onze specialisten leggen in het genoemde blog uit wanneer wel herstel mogelijk is en wanneer (rest)schade blijvend is.

Is parodontitis erfelijk?

Een andere veelgestelde vraag is of parodontitis erfelijk is. Erfelijke factoren spelen inderdaad een rol: bepaalde genetische aanleg kan de gevoeligheid voor parodontale bacteriën vergroten. Dit betekent echter niet dat parodontitis onvermijdelijk is. Ook in onze blog “Is parodontitis erfelijk?” gaan we hier uitgebreid op in. In het kort: als uw ouders of familie aanleg hebben voor parodontitis, is het extra belangrijk om uw mondgezondheid strak in de gaten te houden. Een goede dagelijkse verzorging en regelmatige controles kunnen ook bij erfelijke aanleg parodontitis voorkomen of tijdig signaleren.

Behandeling en preventie

De beste aanpak tegen parodontitis is vroeg beginnen met goede mondhygiëne en regelmatige controles bij een tandarts of mondhygiënist. Voorkom dat tandplak mineraliseert tot tandsteen door minimaal twee keer per dag grondig te poetsen en dagelijks tussen de tanden te reinigen met ragers of flosdraad. Ook een mondspoeling met chloorhexidine kan – na advies – ontsteking tegen gaan. Bij beginnende symptomen kan dit vaak nog leiden tot herstel van het tandvlees.

Is parodontitis eenmaal ontwikkeld, dan is professioneel ingrijpen noodzakelijk. De tandarts meet de diepte van de pockets om de ernst te bepalen. Vervolgens wordt het tandvlees gereinigd met speciale hulpmiddelen (scalen) om onder de rand van het tandvlees alle tandsteen te verwijderen. In ernstiger gevallen kan een parodontoloog extra diepte-reiniging of zelfs chirurgische behandeling inzetten om het ontstoken weefsel te verwijderen. Dit is gespecialiseerd werk: het doel is de ontsteking te stoppen en de hechting van het tandvlees te herstellen.

Dankzij moderne technieken is parodontitis goed behandelbaar. De focus ligt op het onder controle krijgen van de infectie en het terugwinnen van tandsteenvrij tandvlees. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat structurele reiniging in combinatie met strikte thuiszorg parodontitis tot stilstand kan brengen. Het resultaat is vaak een blijvend gezond tandvlees. Na behandeling volgt nauwkeurige nazorg: periodieke controles en desnoods herhaalbehandelingen om het gebit ook op lange termijn gezond te houden.

Parodontitis en implantaten bij een geslonken kaak

Een ernstig gevolg van langdurige parodontitis is botverlies in de kaak. Het kaakbot heeft stimulans nodig van tanden of implantaten; bij parodontitis of tandverlies valt deze stimulans weg en treedt botresorptie op. Dit proces kan al na enkele maanden beginnen en leidt na verloop van tijd tot een geslonken kaak. Een geslonken kaak kan het plaatsen van tandimplantaten bemoeilijken.

Gelukkig zijn er bij Tandheelkundig Centrum Leiden moderne oplossingen voor botverlies. Door botopbouw (alveolaire augmentatie) kan ontbrekend kaakbot worden aangevuld, bijvoorbeeld met eigen bot of synthetisch botmateriaal. In veel gevallen kan botopbouw zelfs tegelijk met implantaatplaatsing worden gedaan, zodat u in één behandeling een stevige basis krijgt voor een nieuw gebit. Een andere techniek is de sinuslift, waarmee we bij weinig bot in de bovenkaak extra hoogte creëren voor implantaten. Ook geavanceerde opties als zygomatische implantaten of All-on-4 maken een vast gebit mogelijk bij veel botverlies. Dankzij deze behandelmethoden zijn implantaten vaak nog wel mogelijk, zelfs bij een geslonken kaak.

Lees voor meer informatie onze blogpost “Implantaten bij een geslonken kaak”, waarin we uitgebreid uitleggen hoe botopbouw werkt en hoe we bij Tandheelkundig Centrum Leiden een solide basis voor uw implantaten creëren. Zowel gelijktijdige botopbouw-implantaatplaatsing als sinusliftbehandelingen komen daarin aan bod.

Tandheelkundig Centrum Leiden

Parodontitis is een ingrijpend probleem, maar het is niet onomkeerbaar. Het vereist wel daadkrachtige actie: tijdige behandeling kan uw gebit behouden en zelfs herstellen. Onze tandartsen en mondhygiënisten in Leiden hebben jarenlange ervaring met het behandelen van parodontitis. Zij staan klaar om de ontsteking te stoppen, uw tandvlees te genezen en uw kaak te stabiliseren.

Maak gerust een afspraak bij Tandheelkundig Centrum Leiden als u symptomen herkent of als u periodieke controle wilt voor uw tandvlees. Onze specialisten luisteren naar uw verhaal, voeren indien nodig dieptereiniging uit en begeleiden u bij het opbouwen van een duurzame mondgezondheid. We leggen u alles duidelijk uit en werken samen met u aan een fris en stevig gebit.

Heeft u vragen over parodontitis of wilt u direct een consult plannen? Neem contact met ons op of plan online een afspraak. Onze experts in Leiden helpen u graag verder om parodontitis aan te pakken en een gezond gebit te behouden.

Veelgestelde vragen over parodontitis

Wat is het verschil tussen gingivitis en parodontitis?

Gingivitis is een oppervlakkige ontsteking van het tandvlees en kan vaak volledig genezen worden met een goede mondhygiëne en professionele reiniging. Parodontitis daarentegen gaat dieper: de ontsteking tast het steunweefsel en het kaakbot aan, wat kan leiden tot blijvend botverlies en losse tanden.

Hoe weet ik of ik parodontitis heb?

De meest voorkomende signalen zijn bloedend tandvlees, een vieze smaak of slechte adem, terugtrekkend tandvlees en loszittende tanden. Omdat parodontitis vaak pijnloos verloopt, is regelmatige controle bij de tandarts of mondhygiënist essentieel om de aandoening tijdig vast te stellen.

Kan parodontitis vanzelf genezen?

Nee, parodontitis geneest niet vanzelf. Zonder behandeling zal de ontsteking steeds verder uitbreiden en kaakbot aantasten. Alleen door professionele tandsteenverwijdering en een individueel behandelplan kan de ziekte tot stilstand worden gebracht.

Is parodontitis besmettelijk?

De bacteriën die parodontitis veroorzaken kunnen via speeksel worden overgedragen, bijvoorbeeld door zoenen of het delen van bestek. Dit betekent niet dat iedereen parodontitis krijgt, maar een slechte mondhygiëne en risicofactoren zoals roken vergroten de kans.

Wat kost een behandeling tegen parodontitis?

De kosten zijn afhankelijk van de ernst van de ontsteking en de benodigde behandelingen. Vaak wordt een deel van de parodontologische behandeling vergoed vanuit de aanvullende tandartsverzekering. Tijdens een intake bij Tandheelkundig Centrum Leiden krijgt u een helder behandel- en kostenplan.

Wat gebeurt er als ik parodontitis niet behandel?

Onbehandelde parodontitis leidt uiteindelijk tot blijvend botverlies, terugtrekkend tandvlees en losse tanden. Op termijn kunnen tanden en kiezen zelfs uitvallen. Ook neemt het risico toe op problemen zoals hart- en vaatziekten of complicaties bij diabetes.

Zijn implantaten mogelijk bij botverlies door parodontitis?

Ja, in veel gevallen wel. Wanneer er onvoldoende kaakbot aanwezig is, kunnen behandelingen zoals botopbouw, een sinuslift of het combineren van botopbouw en implantaten in één behandeling uitkomst bieden. Lees hier meer over in onze blog “Botopbouw bij implantaten”.