Wortelpuntontsteking: oorzaken, symptomen, behandeling en FAQ

Een wortelpuntontsteking (ook wel apicale parodontitis genoemd) ontstaat wanneer de tandzenuw is afgestorven en zich een ontsteking vormt bij het puntje van de wortel. Dit kan optreden na bijvoorbeeld een diepe cariës of een flinke klap op de tand. De bacteriën dringen dan door tot diep in het wortelkanaal, het kanaaltje in de tand wrin de zenuw en bloedvaatjes zitten. Dit leidt vaak tot hevige, kloppende kiespijn en zwelling in de kaak. Zonder tijdige behandeling kan een wortelpuntontsteking uitgroeien tot een abces waarbij pus zich ophoopt bij de wortelpunt en het omliggende kaakbot. Het gevolg is nog meer pijn, een bultje (fistel) op het tandvlees en soms zelfs koorts.

Oorzaken van een wortelpuntontsteking

Een wortelpuntontsteking wordt in de basis altijd veroorzaakt door bacteriën die via het wortelkanaal tot het kaakbot kunnen doordringen. Veelvoorkomende oorzaken zijn:

• Onbehandelde cariës (gaatjes): bij een diep gaatje kan de tandzenuw afsterven en zo een ontsteking via het kanaal naar de wortelpunt ontstaan.
• Tandtrauma of barst: een harde klap (bijv. bij sport) of overmatige druk (tandenknarsen) kan de pulp beschadigen. Ook al zie je niets aan de tand, de wortelpunt kan alsnog ontsteken.
• Niet-volledige wortelkanaalbehandeling: na een eerdere wortelkanaalbehandeling kunnen bacteriën achterblijven als het kanaal niet helemaal schoon is. Deze kunnen later alsnog een nieuwe ontsteking veroorzaken. Omdat vaak onduidelijk is hoe ver bacteriën zijn doorgedrongen, kan een restinfectie opnieuw actief worden en opnieuw klachten veroorzaken.
• Lekkende vulling of kroon: een slecht passende vulling of kroon laat opnieuw bacteriën tussen tand en restauratie binnendringen, die via het wortelkanaal tot de wortelpunt komen.

Symptomen en signalen van een wortelpuntontsteking

De klachten bij een wortelpuntontsteking kunnen variëren. Typische symptomen van een wortelpuntontsteking zijn:

Kloppende of zeurende kiespijn (soms heftiger bij kauwen)

Deze pijn is vaak continu aanwezig en kan variëren in intensiteit. Het voelt alsof de kies ‘klopt’ of een eigen hartslag heeft. De oorzaak ligt in de druk die zich opbouwt in het ontstoken gebied rond de wortelpunt. Bij het kauwen wordt extra druk uitgeoefend op de wortelpunt ontsteking in de kies, wat de pijn tijdelijk verergert. Dit is een klassiek kenmerk van een actieve ontsteking bij de wortelpunt. De pijn verergert vaak ’s nachts, als u plat ligt.

2. Gevoeligheid voor warmte en druk, bijvoorbeeld pijn bij warme dranken of bijten

Een ontstoken tandzenuw of weefsel rond de wortelpunt kan overgevoelig worden voor temperatuurwisselingen. Warme dranken zoals koffie of thee kunnen intense pijnscheuten veroorzaken. Ook bijten, stevig kauwen of tandenknarsen zet druk op het ontstoken weefsel, wat directe pijn geeft. Als de zenuw al is afgestorven, verdwijnt deze gevoeligheid vaak. Dit kan verwarrend zijn, omdat de klachten dan tijdelijk afnemen, terwijl de ontsteking zich ongemerkt verder uitbreidt. Zonder behandeling kan dit uiteindelijk leiden tot een ernstig abces. Dit kan een aanwijzing zijn dat de tandzenuw al (deels) is afgestorven of geïrriteerd is.

3. Zwelling van het tandvlees of een verdikking in de wang rond de aangetaste kies

Zwelling ontstaat doordat het lichaam reageert op de bacteriële infectie met vochtophoping en ontstekingscellen. De zwelling zit meestal net boven of naast de tandwortel en kan zich uitbreiden naar de wang of kaaklijn. Soms is de zwelling pijnlijk bij aanraking, maar kan ook dof aanvoelen. In ernstige gevallen kan de zwelling zelfs het openen van de mond bemoeilijken of leiden tot slikproblemen.

4. Pusvorming of een vieze smaak in de mond, een teken van wortelpunt ontsteking met abces

Bij een vergevorderde wortelpuntontsteking kan zich een abces vormen: een met pus gevulde holte bij de wortelpunt van de tand. Dit is een duidelijk signaal dat het lichaam de infectie probeert af te voeren. Er ontstaat pus, een mengsel van bacteriën, afgestorven weefsel en afweercellen, dat vaak een uitweg zoekt via het tandvlees. Hierdoor kan zich een klein wit of gelig bultje ontwikkelen, een zogenoemde fistel. Als dit puskliertje openbreekt, ervaart de patiënt een plotselinge vieze smaak of een onaangename geur in de mond. Een fistel kan tijdelijk de druk verlichten, maar de infectie blijft aanwezig en moet professioneel worden behandeld. Belangrijk om te weten: dit betekent niet dat de ontsteking genezen is. Integendeel, het abces is een teken dat de infectie zich al ernstig heeft uitgebreid en professionele behandeling noodzakelijk is.

5. Algemene klachten, zoals een algeheel ziek gevoel of koorts bij een ernstige ontsteking

Als de wortelpuntontsteking zich uitbreidt naar het omliggende weefsel of zelfs in de bloedbaan terechtkomt, kan het hele lichaam reageren. Dit uit zich in vermoeidheid, lichte koorts, gezwollen lymfeklieren of een grieperig gevoel. Deze klachten komen vooral voor bij vergevorderde ontstekingen. In zulke gevallen is snelle tandheelkundige interventie essentieel om complicaties zoals kaakbotontsteking of sepsis te voorkomen. Let ook op alarmsignalen zoals beperkte mondopening (trismus), slikklachten of ademhalingsproblemen. Dit zijn tekenen van een acute en mogelijk levensbedreigende situatie. Neem bij deze klachten direct contact op met een arts of tandarts.

Het verloop kan acuut of chronisch zijn. Bij een acute wortelpuntontsteking krijgt u vaak plotselinge, hevige pijn en zwelling. Een chronische variant geeft lange tijd nauwelijks klachten; de ontsteking zit al die tijd latent in de wortelpunt en wordt vaak pas bij toeval ontdekt op een röntgenfoto. Als u dit soort klachten herkent, is het belangrijk snel een tandarts of specialist te raadplegen.

Diagnose van een wortelpuntontsteking

De tandarts stelt de diagnose meestal door middel van klinisch onderzoek en een röntgenfoto. In veel gevallen is het op de foto pas duidelijk dat zich een ontsteking rond de wortelpunt vormt. Het kan ook zijn dat de tandarts een bultje (fistel) ziet of opzwelling meet. Een combinatie van uw klachten en beeldvorming leidt tot de bevestiging van een wortelpuntontsteking.

Behandeling van een wortelpuntontsteking

De behandeling hangt af van de ernst en de voorgeschiedenis, maar bestaat vrijwel altijd uit het bestrijden van de infectie met behulp van een wortelkanaalbehandeling. Mogelijke stappen zijn:

• Wortelkanaalbehandeling:

  dit is de eerstekeusbehandeling. Onder plaatselijke verdoving wordt het wortelkanaal grondig gereinigd en gedesinfecteerd, daarna wordt het kanaal opgevuld om verdere infectie te voorkomen.

   

• Herbehandeling:

  als de ontsteking terugkomt of er al eerder is behandeld, kan een tweede wortelkanaalbehandeling nodig zijn. De tandarts verwijdert dan de oude wortelkanaalvulling, reinigt opnieuw en vult het wortelkanaal weer goed af.

   

• Apexresectie (wortelpuntoperatie):

  als een gewone herbehandeling niet mogelijk of niet succesvol is, voert de kaakchirurg een wortelpuntoperatie uit. Hierbij wordt via een kleine incisie in het kaakbot het ontstoken weefsel bij de wortelpunt verwijderd en een stukje van de wortel afgezaagd. Na reiniging wordt de wortelpunt opnieuw gevuld en wordt het weefsel gehecht.

   

• Tandextractie:

  als laatste redmiddel, bijvoorbeeld bij ernstige schade of als niets meer helpt, kan de tand of kies getrokken worden. Dit gebeurt alleen als behoud van de kies echt niet mogelijk is. Tegenwoordig zijn er gelukkig meerdere goede oplossingen na een extractie, zoals een implantaat, brug of uitneembare prothese. Lees hierover meer in onze blog over tandimplantaten.

   

Wij beschikken over ervaren endodontologen, tandartsen die gespecialiseerd zijn in complexe wortelkanaalbehandelingen. In Tandheelkundig Centrum Leiden kunnen erkende specialisten de wortelkanalen microscopisch reinigen en vullen, zodat de kans op succes zo groot mogelijk is.

Antibiotica bij wortelpuntontsteking

Antibiotica genezen een wortelpuntontsteking niet, omdat ze de bron van de infectie, diep in het wortelkanaal, niet bereiken. Alleen een wortelkanaalbehandeling of een eventuele apexresectie verwijdert de oorzaak van de ontsteking. Antibiotica kunnen in sommige gevallen tijdelijk klachten onderdrukken, maar lossen het probleem niet op.

Wanneer worden antibiotica wél voorgeschreven? Bijvoorbeeld als de infectie zich uitbreidt naar het omliggende kaakbot of er sprake is van koorts en zwelling. In dat geval dienen antibiotica als ondersteuning, niet als vervanging.

Preventie en nazorg

Goed voorkomen is belangrijk. Laat gaatjes tijdig dichten, draag bij sport een bitje en houd uw gebit schoon door dagelijks goed te poetsen en te flossen. Na een wortelkanaalbehandeling is het belangrijk de nazorginstructies van uw tandarts op te volgen: voorkom dat u op een operatiewond kauwt, houd de mondhygiëne goed op peil en neem eventueel voorgeschreven pijnstillers volgens advies in. Zo kan de infectie volledig genezen en voorkomt u dat de wortelpuntontsteking terugkomt. Laat na een wortelkanaalbehandeling regelmatig controlefoto’s maken: bij voorkeur na 1, 2 en 4 jaar. Zo kan de tandarts vroegtijdig complicaties signaleren. Pas na vier jaar kan men strikt genomen beoordelen of de behandeling volledig succesvol is geweest.

Neem contact op met Tandheelkundig Centrum Leiden

Heeft u (verdachte) klachten van een wortelpuntontsteking? Wacht dan niet af. Neem contact op met Tandheelkundig Centrum Leiden. Onze endodontologen staan klaar om uw pijnklachten te verlichten en samen met u de beste behandeling te kiezen. Bel ons of stuur een bericht om snel een afspraak te maken. Uw gebit is in goede handen, wij helpen u graag van de ontsteking af!

Of plan een afspraak in via deze link!

Veelgestelde vragen over een wortelpuntontsteking

1. Hoe snel moet ik naar de tandarts bij een wortelpuntontsteking?
   

   Zodra u symptomen ervaart zoals hevige kiespijn, zwelling of een vieze smaak in de mond, is het belangrijk zo snel mogelijk contact op te nemen met een tandarts. Hoe eerder u erbij bent, hoe groter de kans op tandbehoud.

2. Doet een wortelkanaalbehandeling pijn?
   

   De behandeling wordt uitgevoerd onder lokale verdoving en is daardoor meestal pijnloos. Eventuele napijn is goed te bestrijden met pijnstillers.

3. Hoe lang duurt het herstel na een wortelkanaalbehandeling?
   

   De meeste patiënten zijn binnen enkele dagen tot een week hersteld. Het tandvlees kan nog wat gevoelig zijn, maar de acute klachten verdwijnen meestal snel.

4. Kan een wortelpuntontsteking vanzelf overgaan?
   

   Kan een wortelpuntontsteking vanzelf genezen? Helaas niet. Zonder professionele behandeling blijft de infectie aanwezig en kan deze zich uitbreiden. In sommige gevallen neemt de pijn tijdelijk af, maar dit betekent niet dat het probleem verdwenen is. Uiteindelijk kan het leiden tot een ernstig abces of botverlies.

5. Is een wortelpuntontsteking gevaarlijk?
   

   Ja, een ontstoken wortelpunt kan bij uitblijven van behandeling leiden tot ernstige complicaties zoals kaakbotinfectie of zelfs verspreiding naar andere delen van het lichaam. Daarom is snelle en adequate behandeling noodzakelijk.

6. Worden wortelkanaalbehandelingen vergoed?
   

   De vergoeding hangt af van uw aanvullende tandartsverzekering. Wij adviseren u om uw polisvoorwaarden te controleren of contact met ons op te nemen voor meer informatie.

7. Hoe weet ik zeker of ik een wortelpuntontsteking heb?
   

   Een wortelpuntontsteking wordt meestal vastgesteld met een röntgenfoto. Symptomen zoals kloppende kiespijn, zwelling, gevoeligheid bij bijten of een fistel (bultje met pus) kunnen een aanwijzing zijn, maar alleen een tandarts kan de diagnose bevestigen.

8. Kan een wortelpuntontsteking terugkomen na een behandeling?
   

   Ja, dat kan. Soms blijven er bacteriën achter of ontstaat er opnieuw lekkage via een vulling of kroon. Daarom is goede nazorg, controle en mondhygiëne belangrijk. In sommige gevallen is een herbehandeling of apexresectie nodig.

9. Is een wortelpuntontsteking besmettelijk?
   

   Nee, de ontsteking zit diep in de tand en is niet overdraagbaar op andere mensen. Wel kunnen slechte mondhygiëne of onbehandelde gaatjes leiden tot meerdere ontstekingen in uw eigen gebit.

10. Wat is het verschil tussen een wortelkanaalbehandeling en een apexresectie?
    

    Een wortelkanaalbehandeling reinigt het kanaal van binnenuit via de kroon van de tand. Bij een apexresectie wordt het ontstoken weefsel bij de wortelpunt chirurgisch verwijderd via het tandvlees en kaakbot, vaak als een gewone behandeling niet helpt.

11. Moet ik altijd een kroon laten plaatsen na een wortelkanaalbehandeling?
    

    Niet altijd, maar wel vaak. Vooral bij kiezen, die veel krachten te verduren krijgen, wordt een kroon aangeraden om breuk te voorkomen. Uw tandarts bespreekt of dit in uw geval nodig is.

Neem contact op

Heeft u (verdachte) klachten van een wortelpuntontsteking? Wacht dan niet af. Neem contact op met Tandheelkundig Centrum Leiden. Onze endodontologen staan klaar om uw pijnklachten te verlichten en samen met u de beste behandeling te kiezen. Bel ons of stuur een bericht om snel een afspraak te maken. Uw gebit is in goede handen, wij helpen u graag van de ontsteking af!

Of plan een afspraak in via deze link!